«باسمه تعالی»

سخنرانی حجت الاسلام و المسلمین شیخ علی مخدوم؛ محرم سال ۱۳۹۵

موضوع: اصلاح  گری فردی و اجتماعی

شب تاسوعا

• امام حسین(ع) در خطبه ای می فرماید: ای مردم در مکارم اخلاقی، در سجایا، در خوبی ها از هم سبقت بگیرید. مسابقه است، مسابقه خوب و خوب تر بودن، شایسته و شایسته تر شدن است.
• معروفی که تعجیل در آن ندارید و سبقت نگرفته اید، چندان محسوب نمی شود. منظور این نیست که بی ارزش است هان! به ما یاد داده اند که ماهی را هر وقت از آب بگیری تازه است اما یادتان باشد گاهی وقت ها ماهی از آب گرفته، مرده است.
• امام حسین(ع) می فرماید خوبی خود را نسبت به افراد دریغ نکنید که نه، کم هم نکنید؛ ولو فرد نسبت به شما ناسپاسی کند. و به خاطر داشته باشید اگر فردی نسبت به شما ناسپاسی کند، خدا آن را جبران می کند.
• اگر کسی خدای نکرده آسیبی ببیند و در این آسیب هیچ تقصیری نداشته باشد و ناگزیر به او مصیبتی، بلایی نازل شده باشد، خدا قول داده جبران کند. کسانی که از این نوع کمبودها دارند، کسانی که بدی و ناسپاسی در حقشان شده است، بدگویی ایشان را کرده باشند و از آنها عذرخواهی نکرده باشند، روایت داریم روز قیامت جبرانی  برای آن آدم ها می شود که آرزو می کنند کاش هیچ وقت کسی از ما تشکر نمی کرد.
• از طبیعت بیاموزیم که با همه ی رفتارهایی که گاه نسبت به آن داریم، چگونه هست با ما. و بالاتر از آن، از همین اولیائمان بیاموزیم. محبت، خوبی و احترام خود را از هیچ کس دریغ نکنیم.
• امام حسین(ع) می فرماید یادتان باشد اینکه مردم کارشان به شما بیفتد از نعمت های الهی بر شماست. نکند این نعم وقتی به طرف شما می آید ملول بشوید.
• مومن بودن به اینکه بتوانیم گره از کار دیگران بگشاییم خیلی بیشتر اثبات می شود. و اثباتش باید برای خدا و رسول و اهل بیت باشد، نه برای مردم.

 

 

شب تاسوعا است، آرام آرام به روز مصیبت بزرگ آل الله نزدیک می شویم. مصیبتی که «ما اعظمها و اعظم رزیتها فی الاسلام» مصیبتی به سبب اینکه پاکان از بندگان خدا را به سختی و دردناکی به شهادت رساندند. در این شب پر از غم، تقدیم به آستان قدسی آل الله، تقدیم به آستان قدسی حضرت اباعبدالله(ع) صلوات ختم بفرمایید.

امشب نمی توانم برایش مناسبت خاصی پیدا کنم اما حس میکنم ما به هر حال وامدار یک آقایی هستیم در این مملکت، همه هم مهمان اوییم: تقدیم به آستان قدسی علی بن موسی الرضا(ع) صلوات ختم بفرمایید. صلوات و درود و رحمت خدا بر این خانوان که ما ریزه خوار آستان قدسی ایشان هستیم. ان شاء الله خداوند به همه ما توفیق تبعیت از این خاندان نور را بدهد، توفیق زیارتشان را در دنیا و شفاعتشان را در عقبی.

صحبت در شب های گذشته محضر شما بزرگواران در این زمینه بود که اگر به تبع امام خود بخواهیم اصلاحی را در نظر بگیریم، یک بعد از اصلاح کردن، یک بعد از ترمیم و درست کردن و شایسته شدن، باز می گردد به شرایط شخصی و شخصیتی ما؛ باز می گردد به اینکه ما بتوانیم خودمان را بسازیم، ما بتوانیم خوب باشیم، تا این خوبی را بتوان در جامعه تکثیر کرد. محضر شما یادآور شدم که پیروان امامی که صلاح و اصلاح می پروراند، عزاداران امامی که برای اصلاح امت جدش قیام می کند، نمی توانند در مسیر صلاح نباشند، نمی توانند دور بشوند، نمی توانند خودشان را با این مسیر نورانی بیگانه بدانند. نمی شود.

• در مکارم سبقت بگیرید.

امشب را هم می خواهم از بیانی از مولانا اباعبدالله(ع) محضر شما آغاز کنم. امام حسین(ع) خطبه ای دارند.[۱] دعا کنیم خداوند این توفیق را به همه ما کرامت کند ماه های محرم و صفر سال های بعد را هم درک کنیم، جلسات دیگر را هم توفیق داشته باشیم، فکر میکنم از آن خطبه هایی است که جا دارد نه تنها به عنوان منبر محرم و عاشورا بلکه به عنوان یک درس، یک دوره، همین خطبه امام حسین(ع) در خصوص مباحثش و تفسیرش، جلساتی برقرار شود. خداوند ان شاء الله به همه ما این توفیق را کرامت کند که در محضر آل الله درس بیاموزیم.

امام حسین(ع) در این خطبه می فرماید: «یا ایها الناس، نافسوا فی المکارم» ای مردم در مکارم اخلاقی، در سجایا، در خوبی ها از هم سبقت بگیرید. مسابقه است. آدم احساس می کند این نزدیک به آن هشدار و توجه قرآنی است که به آدمیان یادآور می شود نکند انقدر فقط در فکر زیاد کردن مالتان باشید! «أَلْهَاکُمُ التَّکَاثُرُ حَتَّى زُرْتُمُ الْمَقَابِرَ».[۲] نکند فقط به فکر زیاد کردن مالتان و ثروت اندوزی باشید تا آنکه قبرها را زیارت کنید، با قبرها مواجه بشوید. امام(ع) می فرماید:  «نافسوا فی المکارم» مردم در خوبی ها از هم سبقت بگیرید. مسابقه است، مسابقه خوب و خوب تر بودن، شایسته و شایسته تر شدن است. «و سارعوا فی المغانم» سرعت بگیرید، مسابقه بگذارید با هم، در چه؟ در به دست آوردن غنیمت ها و سودهایی که از بهشت خدا، از معنویت الهی می توانید در زندگیتان حاصل کنید. سبقت بگیرید.

• معروفی که در آن شتاب نشود، چندان محسوب نخواهد شد.

نکته عرضم از اینجا به بعد است: «و لا تحسبوا بمعروف لم تعجلوا» یادتان باشد آن معروف و خوبی ای که شما برای آن شتاب نداشته باشید، این خیلی شایسته شما نیست و در شان شما نیست که نتوانید در این مسابقه، برندگان میدانی باشید که معروف، که خوبی و اوامر الهی دستاوردهای شما نباشد. معروفی که تعجیل در آن ندارید و در آن سبقت نگرفته اید، این چندان محسوب نمی شود. منظور این نیست که بی ارزش است هان! به ما یاد داده اند که ماهی را هر وقت از آب بگیری تازه است اما یادتان باشد گاهی وقت ها ماهی از آب گرفته، مرده است. اگر در فرصت خودش کارمان را انجام ندهیم، اگر در مهلت خودش کارمان را انجام ندهیم، به خصوص در مکارم و خوبی ها، [چندان به حساب نمی آید].

و من می خواهم توجه شما را به عرایض شب های گذشته جلب کنم: در آن بدبینی هایمان اگر عجله نکنیم در اینکه آنها را کنار بزنیم، در اینکه انقدر نسبت به برادران مومنمان، [نگاه بد نداشته باشیم، ضرر خواهیم کرد]. نسبت به کسانی که داریم با آنها زندگی می کنیم، مجلس شرکت می کنیم، تنفس میکنیم، در نماز و روزه و عبادات دیگر با هم حضور داریم، انقدر فاصله نداشته باشیم، انقدر نسبت به هم نگاه بد نداشته باشیم. در همین هم باید تسریع کرد.

«و لا تحسبوا بمعروف لم تعجلوا و اکسبوا الحمد بالنجح» سپاس خدا را، تشکر خدا را نسبت به خوبی ها و معنویت های خودتان کسب کنید و به دست بیاورید، کاری کنید که خدا از شما راضی باشد. خیلی مهم است. «و لا تکسبوا بالمطل ذما» نکند با سهل انگاری سرزنش خدا را شامل حال خودتان بکنید!

• در خوبی ها، اجر الهی را طلب کنیم.

در ادامه این خطبه جمله خیلی قابل تاملی دارند حضرت که ادامه عرایض بنده در شبهای گذشته است. «فمهما یکن لاحد عند احد صنیعه له، رأی انه لا یقوم بشکرها فالله له بمکافاته، فانه اجزل عطآء و اعظم اجرا» نسبت به خیلی ها ممکن است شما خوبی کنید، نسبت به بنده ممکن است شما خوبی کنید، خوبی شما نسبت به من اگر به درستی هم جواب نگیرد، خوبی شما است و ناسپاسی من، ناسپاسی من است! یادتان بیاید جمله اخری که دیشب از همین امام همام محضر شما قرائت کردم. امام حسین(ع) در جایی ازشان پرسیدند که نسبت به فاسق و فاجر هم ما خوبی بکنیم؟ خوبی ما باید شامل حال آنها هم بشود؟ امام حسین(ع) فرمودند خوبی، رحمت نسبت به دیگر بندگان خدا، مثل باران است، خشک و تر که نمی شناسد! بالا و پایین که نمی شناسد.

یادتان باشد رفقا، دوستان مذهبی، دوستان هیئتی، سینه زن های امام حسین(ع)، نکند خوبی ما فقط برای برخی افراد باشد، نکند احتراممان فقط برای برخی افراد باشد، نکند خدای نکرده ندانیم و توجه نکنیم که ما موظفیم به دیگر مومنان رفتار خوبی داشته باشیم، ولو برادری داشته باشیم که رفتار خوبی با ما ندارد. ناسپاس را داشتم عرض می کردم. در ادامه همین خطبه امام حسین(ع) می فرماید خوبی خود را نسبت به افراد دریغ نکنید که نه، کم هم نکنید؛ ولو فرد نسبت به شما ناسپاسی کند. و به خاطر داشته باشید اگر فردی نسبت به شما ناسپاسی کند، خدا آن را جبران می کند. باور به خدا داریم یا نداریم؟ حتما داریم ان شاء الله. پس چرا من باید از شما توقع داشته باشم نسبت به احترامی که به شما قال شده ام حتما شما بازخوری به من بدهید؟! چرا انتظار دارم اگر جواب سلامم را ندادید، من هم با شما بد بشوم؟ چرا اگر من خدمت شما ارادتی داشتم و هدیه ای دادم، انتظار دارم زود شما جبران کنید؟! چرا اینچنین زندگی می کنیم که با آدم های دیگر، به خصوص مومنان و به خصوص در مکارم و خوبی ها، انگار معامله می کنیم؟! من سال گذشته رفتم روضه آنها، او نیامد خانه ما، حالا من بروم، مگر می شود؟! بعد شما دودوتا چهارتایش بکنید برای بنده که نمی فهمم توضیح دهید، آخرش ما عزادار حسین بن علی(ع) و یارانش هستیم یا فقط داریم معامله می کنیم با همدیگر و در خوش آمد و بدآمد همدیگر داریم تجارت می کنیم؟ برویم روضه فلانی، به او احتیاج داریم، کار داریم با او!

شنیدید در یک ضرب المثل اخلاقی می گویند، خدا شریک خوبی است. چرا شریک خوبی است؟ هر کسی را شما با خدا شریک کردید در اعمال عبادی، خدا کل سهمش را به او واگذار می کند. حالا من که می آیم این جا یه چند کلمه محضر شما عرض کنم، صرفا برای خوش آمد شما باشد یا بخشی از آن برای خوش آمد شما باشد، خیلی برنده ام؟! نه. چه می کنیم با خودمان؟ چه می کنیم با عمرمان، با اعمالمان؟ چه می کنیم با رفتارمان؟

• خدا جبران کننده خوبی است.

فرمود اگر ناسپاسی هم می کند شما نکند از خوبیتان کم کنید. خدا را باور داشته باشید که خدا به بهترین وجه جبران می کند.

شنیده اید، می گویند آنجاهایی که شما ناسپاسی می بینید، بدی می بینید، آنجایی که در مورد آدم بدگویی کنند، غیبیت کنند، اگر این شکلی شد و از شما عذرخواهی نکردند، فرصت جبرانش برای خدا می ماند.

مستحضرید ما به خدا وصف جبار را نسبت می دهیم. جبار یعنی بسیار جبران کننده. تابع همین صفت الهی ما در در معارف شیعی این باور را داریم که اگر کسی خدای نکرده آسیبی ببیند و در این آسیب هیچ تقصیری نداشته باشد و ناگزیر به او مصیبتی، بلایی نازل شده باشد، خدا  قول داده جبران کند. کسانی که از این نوع کمبودها دارند، کسانی که بدی و ناسپاسی در حقشان شده است، کمبود برایشان گذاشتند، مثلا بدگویی ایشان را کرده باشند و از آنها عذرخواهی نکرده باشند، روایت داریم روز قیامت جبرانی  برای آن آدم ها می شود که آرزو می کنند کاش هیچ وقت کسی از ما تشکر نمی کرد. کاش بلاهای ما گونه ی دیگری داشت. انقدر جبران عظیم است. طرف حساب شما خداست. احیانا رفتار حسنه و خوبی با مثل منی داشته باشید، بعد من ناسپاسی کنم، که این نسبت به شما کم نمی آید.

درس نگرفته  ایم از طبیعت، از نعمت های خدا؟ کدام گل را دیده ایم که کسی از آن بو کند و از بوی آن لذت ببرد و احیانا به آن لطمه وارد کند بعد گل دیگر برای او بو ندهد خوش بو نباشد. کدام بخش از طبیعت را دیده اید به رغم اینکه رفتار ما آدم ها و بگذارید با تاسف بگویم، رفتار ما متدین ها [رفتار مناسبی با آن نیست، همچنان به ما برکت نرساند؟]. رفتار ما چگونه است با طبیعت؟ طبیعت نعمت خداست. ما حق نداریم برای یک گردش و تفریح وقتی برون می رویم زباله خود را در طبیعت رها کنیم. چه کسی گفته است من چنین اجازه ای دارم؟ جزء اموال عمومی است. باور کنیدبدون تردید حق الناس است. تردید نکنید حق الناس است. ما داریم حق فرزندانمان را وحق نسل های بعد خود را به این واسطه نابود می کنیم. این آموزه های دین ماست.

داشتم این نکته را می گفتم که از طبیعت بیاموزیم که با همه ی رفتارهایی که گاه نسبت به آن داریم، چگونه هست با ما. و بالاتر از آن، از همین اولیائمان بیاموزیم. من اهل گفتن داستان و کشف و کرامت نیستم یعنی اصولاٌ بلد نیستم بگم. اما امشب شبی که می خواهیم به نام حضرت ابالفضل(ع) باشه، من تنها کرامتی  از ایشان می خواهم خدمت شما یادآوری کنم، می خوام خدمت هر کدامتان بگویم چقدر از این آقا تا حالاپیش آمده است و توجه گرفته اید؟ چقدر گره گشایی گرفته اید؟ همان بهترین کرامت ها بوده است. اگر نگرفته بودیم که الان اینجا نبودیم. ما وام دار این خاندانیم، چکار کرده ایم برای ایشان؟ من خجالت می کشم عرض کنم گاهی اوقات آدم در این مجالس می آید، انگار آمده که یک چیزی بگیرد! استفاده  از نذری ها منظورم نیست، منظورم خیلی بالاتر از این هاست. گفت:

«گر دمی در خانه جانانه مهمانت کنند

گول نعمت را نخور مشغول صاحب خانه باش»

«ما از تو به غیر از تو نداریم تمنا

حلوا به کسی ده که محبت نچشیده»

محبت اهل بیت(ع) را شما اگر نچشیده بودید، اینجا نبودید. باز از اینها یک پله بالاتر، خود خدای متعال. خود خدا چگونه با ما رفتار می کند؟ نستجیر با الله یادتان بیاید سخنان امام سجاد(ع) در دعای ابوحمزه. چگونه ما با خدا رفتار می کنیم «خیرک إلینا نازل و شرنا إلیک صاعد» هر چه ما به سوی تو می فرستیم که بدی های ما است. «و خیرک الینا نازل» از تو بجز خوبی نمی یابیم .

اینها درس است برای ما. چرا در زندگی مان اینطور نباشیم؟ گیریم یکی با ما رفتار نامناسب داشته باشد، چرا فکر می کنیم همه چیز در این دنیاست؟ چرا فکر می کنیم سریع و زود و با عجله باید تلافی کرد؟ آن هم به بدترین وجه.

• حوائج مردم، نعمت های الهی برای انسان است.

ادامه خطبه امام را محضرتان بخوانم. ببینید چه لذتی آدم می برد از معارفی که همین امام ما بیان می کند. ادامه خطبه است «و اعلموا ان حوائج الناس الیکم من نعم الله علیکم» این یکی از مشهورترین بیانات امام حسین(ع) است. می فرماید یادتان باشد اینکه مردم کارشان به شما بیفتد از نعمت های الهی بر شماست. «فلا تملوا النعم فتحور نقما» نکند این نعم وقتی به طرف شما می آید ملول بشوید. احساس بکنید، وای باز یک نفر از من قرض خواست، وای فلانی دوباره کارش به من افتاد، نکند این دوباره زنگ زده است، فلان کار را دارد!

من اصلا آن طرف موضوع منظورم نیست، نمی خواهم بگویم که کسی کارش را گردن دیگران بیندازد. این هم در معارف ما  تذکر داده شده است که مواظب باشید، قدردان باشید، بارتان را به روی دوش دیگران نیندازید. منظورم این سوست. ما موظفیم کسی که به ما برخورد می کند، خوب با او برخورد کنیم. اگر بی حوصلگی و ملال نشان دادیم چه میشود؟ امام حسین(ع) می فرماید اگر نعمت های خدا به شما روآورد(یعنی حوائج مردم)  شما بی حوصلگی و ملال نشان دادید و بگونه ای خودتان رو جلوه دادید که نمی توانید یا حوصله چنین کاری را ندارید، می فرماید که مواظب باشید که نعمت ها به نقمت بدل می شود، تبدیل به بلا می شود.

• مومن اهل خیانت و ظلم به دیگران نیست.

کار مردم را راه بندازیم. باور کنید یکی از زمینه هایی که باید در رفتار خودمان در جامعه خودمان جا بیفتد این است که مومن بودن به اینکه بتوانیم گره از کار دیگران بگشاییم خیلی بیشتر اثبات می شود. و اثباتش باید برای خدا و رسول و اهل بیت باشد، نه برای مردم. امام صادق(ع) این روایت مشهور را دارند که «المُؤمن أخو المؤمنِ»  مومن برادر مومن است. یعنی تک تک من و شما که در این جمع حاضریم یک حق برادری نسبت به هم داریم. «عَینُهُ و دَلیلُهُ» مثل چشمش می ماند و قابل اطمینان اوست. «لا یَخونُهُ ، ولا یَظلِمُهُ» (این قسمت منظور نظر من است) مومن به برادر مومنش به هیچ شکلی خیانت نمی کند. هیچ جور ظلم نمی کند. بدگویی از برادران مومنمان، رفتار بد با برادران مومنمان، کجدار و مریز رفتار کردن با برادران مومنمان از اقسام ظلم است.

یک بزرگی که از علمای اخلاق هست یه وقتی در مورد ظلم می فرمودند مواظب ظلم کردن هایتان باشید. می گفتند مواظب باشید گاهی آدم مومن شیعه در یک اوقاتی خودش نیز خود را نفرین می کند. خیلی حرفشان عجیب بود. می دانید ناظر به کجاست؟ ما در زیارت عاشورای امام حسین می خوانیم: «اَللَّهُمَّ الْعَنْ اَوَّلَ ظالِمٍ ظَلَمَ حَقَّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ آخِرَ تابِعٍ لَهُ عَلى ذلِکَ» و هرکس در حق این خاندان مرتکب ظلم بشود. بعد ایشان می فرمود فکر می کنید شما فقط وابسته به این خاندانید؟ برادران مومن شما به این خاندان وابستگی ندارند؟ بعد من یک کاری بکنم که به نوعی ظلمی در حق شما باشد، این خاندان از شما دفاع نمی کنند؟ یک طرفه که نمی شود. «ولا یَغُشُّهُ» مومن نسبت به مومن کلاهبرداری هم نمی کند. غش در معامله ندارد. در معامله کلک نمی زند به مومن دیگر. «ولا یَعِدُهُ عِدَهً فیَخلِفَهُ»[۳]و آن درد و بلای فراگیر در جامعه ما، آدم مومن قولی نمی دهد که  به خلاف آن رفتار کند. فرمود: «المسلمون عند شروطهم»[۴] مومنان را با وعده دادنشان بشناسید.

همتمان را بیشتر کنیم. برادریمان را بیشتر کنیم. چقدر خوب است این ایام عزای عاشورا. یکی از حسن های بی نظیرش این هست که  بزرگ و کوچک ندارد. این طرفی و آن طرفی ندارد. دورتر و نزدیکتر ندارد. همه گرد هم جمع می شویم. خیلی هم درگیر این نیستیم چه سلایقی داشته ایم، احیانا چه گرایشی داشته ایم. چقدر یکدل می شویم. چقدر همراه می شویم. زیباتر از آن، دیدید مثل فردا و پس فردا وقتی هیئتها بیرون می آیند، آدم هایی که به نظر من در کل سال معلوم نیست مواجه هم با همدیگر بشوند، انقدر نسبت به هم فاصله دارند، یعنی سلیقه ها روحیه ها. بعد چطور با هم برخورد می کنند؟  آب تعارف هم می کنند.حوله می گیرد عرق او را پاک می کند. این یکدلی در سایه این پرچم است. این را در طول سال حفظ کنیم. این نعمت از نعمت های بی نظیر جامعه ماست. کجای دنیا دیدید آدم ها در یک همایش عظیم این چنینی کنار هم قرار بگیرند انقدر به هم نزدیک و دلسوز هم. حیف است این فضاها را ازدست بدهیم، از آنها درس نگیریم.

 

فایل صوتی:

---

 

[۱] کشف الغمه: ج ۲، ص ۲۴۱.

[۲] تکاثر: ۱-۲.

[۳] میزان الحکمه ، حدیث ۴۶.

[۴] وسائل الشیعه، ج۱۲، ص۳۵۳.